ایرانیان و یونان (2)

در میانه ي دریا راه فرار نیست تا آن جا که برده گان نیز در هنگامه، خواه جنگ باشد خواه توفان، با خواسته ي دل هم راه ِ آزاده گان می کوش اند. اما از رهبری به گوی ام. گفتم که دارنده ي کـشتی در بندر نشـسـته است و زر می شمارد و زر ها در کوزه می نهد و در ِ کوزه ها مهر می کند و او کـشتی نه می پاید و کـشتی در میانه ي دریا به دست ناو خودای است و ناو خودای هنرها به کار می بندد و کـِــر و فـِِـرها می کند و در میان ِ زیر ِ دستان چون شاهی یا شاه زاده ای یا نیم خدایی فرمان می برد. او از سایه ي ناخوش ِ کشتی دار و از لاف زنی و رشک بری و دم دمی گری او آسوده است. او خودگردان است و با برخاستن هر خیز آبه و وزیدن هر باد ناچار نیست با کشـتی دار رای زند. کشتی دار به گاه ِ جوانی با کالای ِ خود هم راه ِ دریانوردان بوده است و چیزهای بسیار از دریانوردان دیده و شنیده است شاید هم خود دریا نوردی می کرده است تا این که دارایی اندوخته است و سال هاست که در بندر می نشیند و بنگاه نگه می دارد و شکم اش چربی آورده است. اگر بر کشتی نشـیند می خواهد خود را به نمایاند وناو-خودای را خاموش گرداند و از پشت ِ سر دست ِ او را به پاید و با زر ِ خود سر ِ ناو-خودای را به شکند و سرمایه را ز ِرمایه سازد و کـشتی بان را ِ به چابلوسی و گفتن ِ "چشم، چشم و هر چه شما می فرمایید درست است" وا دارد. اما او چون پیر و دارا و دانا ست ناچار کار را به کاردان وا می نهد. دریا- گرگی کار آزموده را بر خودای گانی کشتی می گمارد. و او را در کار کشتی به خود او وا می گذارد. ناوخدا می داند که بنده ي بنگاه دار ِ بندر نشسته است و هم می داند که در کار ِ خود، خودای چه و خواجه و بی سر ِ خر است. هر چه بر سر ِ کشتی و کالا رود از گناه او ست. اودو ماه یا دوسال در دریا برای خود شاهی فرمان رواست. او می آموزد که بنده گی دیگری کردن چه خوب است اگر در کار ِ خود بی سر ِ خر باشی. پس او هم در کـشتی مه ناوان و جاش ها و جاشو ها و چرخ بان و پارو زنان دارد می داند که آن ها هم دوست دارند بی سر ِ خر کار کنند. خواجه گی از بنده گی می زاید اگر بنده گی را نیست کنی. تو اگر بنده گی ات را نیست کنی خواجه می شوی و اگر بنده گی بنده گان ات را نیست کنی تو را بر خودایه گانی می پذیرند. به کجا می نگری؟ همه چیز هم آن جا ست.